Rozwód rodziców to rozstanie dwojga dorosłych osób i ogromna zmiana w życiu dziecka i całej rodziny. Sąd w pierwszej kolejności rozstrzyga sprawy związane z władzą rodzicielską, alimentami i kontaktami z rodzicami. Jednak konsekwencje rozwodu wykraczają poza relację dziecko-rodzic i często dotykają także dziadków, którzy w wielu rodzinach spełniają wyjątkowo ważną rolę wychowawczą i emocjonalną.
Powinniśmy wiedzieć, że polskie prawo dostrzega te więzi i przewiduje dla dziadków szczególne uprawnienia w zakresie kontaktów z wnukami.
Kontakty z wnukami jako prawo i obowiązek
Zgodnie z polskimi regulacjami prawnymi, prawo do kontaktów z dzieckiem mają najczęściej rodzice, ale często także inne osoby bliskie – w tym dziadkowie. Oznacza to, że ustawodawca dostrzega wagę relacji międzypokoleniowych i ich wpływ na dobro dziecka. Dziadkowie mogą żądać uregulowania kontaktów w sądzie, jeśli rodzice nie pozwalają im na spotkania.
Kontakty dziadków z wnukami są postrzegane to oczywiście uprawnienie, ale częściej traktowane jest jako obowiązek troski o rozwój i dobro dziecka. Utrzymanie więzi rodzinnych daje wnukom poczucie ciągłości, stabilizacji i bezpieczeństwa.
Gdy rodzice odmawiają kontaktu dziadkom
Rozwód często prowadzi do napięć i sporów, które wykraczają poza samych małżonków. Zdarza się, że jeden z rodziców, niechętny wobec rodziny drugiej strony, zaczyna ograniczać lub wręcz uniemożliwiać kontakty dziecka z dziadkami. Niekiedy jest to element szerszego konfliktu, w którym dziecko staje się “zakładnikiem” dorosłych.
W takich sytuacjach dziadkowie mogą złożyć do sądu rodzinnego wniosek o uregulowanie kontaktów. Sąd analizuje wówczas relacje łączące dziecko z dziadkami, dotychczasową częstotliwość kontaktów i wpływ tych więzi na dobro dziecka. Jeżeli okaże się, że kontakty są dla dziecka korzystne, sąd ureguluje je w formie orzeczenia – może wskazać np. określone dni i godziny spotkań, możliwość wspólnych wyjazdów czy rozmów telefonicznych.
Przykład: jeśli dziecko od najmłodszych lat spędzało każdy weekend u dziadków, a po rozwodzie rodzic odmawia takich wizyt, sąd może przywrócić kontakty, uznając, że nagłe odcięcie od dziadków byłoby sprzeczne z dobrem dziecka.
Zakres kontaktów dziadków z wnukami
Kontakty dziadków z wnukami mogą mieć różnorodny charakter. Najczęściej obejmują one spotkania w domu dziadków, wspólne spędzanie czasu, wyjścia do kina czy na spacer. Jednak w orzecznictwie przyjmuje się szerokie rozumienie kontaktów – mogą to być także rozmowy telefoniczne, kontakt przez internet, wymiana listów czy paczek.
Sąd, ustalając zakres kontaktów, zawsze kieruje się dobrem dziecka. Ocenia jego wiek, sytuację szkolną, zdrowotną, a także relacje emocjonalne z dziadkami. Dla młodszych dzieci kontakty mogą być częstsze i krótsze, dla starszych – rzadsze, ale dłuższe i bardziej samodzielne. Bywa też, że na początku sąd ogranicza spotkania do obecności rodzica, aby w miarę upływu czasu i wzmocnienia więzi umożliwić samodzielne wizyty u dziadków.
Konflikt między rodzicami a dziadkami
Nie każda sprawa jest oczywista. Zdarzają się sytuacje, gdy jeden z rodziców sprzeciwia się kontaktom dziecka z dziadkami, wskazując na ich niewłaściwe zachowania, negatywny wpływ czy próby manipulacji dzieckiem przeciwko rodzicowi.
W takich przypadkach sąd musi wyważyć dwie wartości: prawo dziecka do utrzymywania więzi rodzinnych oraz jego ochronę przed ewentualnym zagrożeniem. Jeśli sąd uzna, że kontakty z dziadkami mogłyby rzeczywiście szkodzić dziecku – np. przez podważanie autorytetu rodziców, wciąganie w konflikty czy stosowanie przemocy – może je ograniczyć albo całkowicie zakazać. W praktyce sądy najczęściej podkreślają, że relacje z dziadkami są cenne i dążą do tego, by były one utrzymywane, chyba że istnieją bardzo poważne powody, by je zerwać.
Wykonanie orzeczenia sądu o kontaktach
Sam wyrok sądu nie zawsze rozwiązuje problem. Zdarza się, że rodzic nadal utrudnia kontakty dziadków z dzieckiem. W takim przypadku dziadkowie mogą złożyć do sądu wniosek o egzekucję kontaktów. Sąd ma możliwość zastosowania środków przymusu, np. nakładania kar pieniężnych na rodzica, który nie respektuje orzeczenia. Egzekucja kontaktów ma na celu zapewnienie dziecku prawa do więzi rodzinnych i zapobieganie sytuacjom, w których konflikt dorosłych uniemożliwia dziecku spotkania z dziadkami. Co ważne, to nie dziadkowie dochodzą „swoich praw”, ale dziecko realizuje prawo do relacji z bliskimi.
Rozwód rodziców nie przekreśla praw dziadków do kontaktów z wnukami. Polskie prawo przewiduje możliwość uregulowania takich kontaktów sądownie, jeśli rodzice je utrudniają. Zakres spotkań zależy zawsze od dobra dziecka, ale zasadą jest ochrona i utrzymywanie więzi rodzinnych. Dziadkowie mogą dochodzić swojego prawa do widywania się z wnukami, a sądy w większości przypadków uznają, że relacja ta jest dla dziecka cenna i potrzebna. Trzeba pamiętać, że każda sprawa jest indywidualna i wymaga szczegółowej analizy.
Jeśli rozwód w rodzinie utrudnił Ci kontakt z wnukami, warto uzyskać kontakt z prawnikiem, który pomoże przygotować odpowiedni wniosek i poprowadzi sprawę przed sądem. Pełne doradztwo prawne daje szansę na szybsze i lepsze rozwiązanie problemu.
Jeśli jesteś z województwa wielkopolskiego, szczególnie pomocne może być wsparcie kancelarii działającej lokalnie – na przykład kancelarii radcy prawnego w Luboniu czy jego okolicach – gdzie łatwiej o bezpośredni kontakt i bieżące doradztwo. Wpisz w wyszukiwarkę “radca prawny luboń” i przejrzyj profile lokalnych kancelarii, np. https://kancelariapolewski.pl/. Przeczytaj opinie klientów, zapoznaj się z zakresem działalności i umów się na rozmowę.
